Chronische vermoeidheid: wanneer slaap niet meer baat

Het chronisch vermoeidheidssyndroom – vaak afgekort als CVS – is een aandoening waarbij langdurige vermoeidheid, zowel fysiek als mentaal, centraal staat. En dat gaat veel verder dan een dipje: de klachten van extreme vermoeidheid houden minstens zes maanden aan en nemen niet af, ook niet na periodes met een goede nachtrust.

Dit heeft een enorme impact op het dagelijks functioneren, want letterlijk elke handeling vreet energie. Patiënten zijn zo snel uitgeput dat ze bijvoorbeeld geen huishoudelijke taken meer onder de arm kunnen nemen. Iedereen kan geconfronteerd worden met chronische vermoeidheid. Echter komt deze aandoening vaak voor bij vrouwen van middelbare leeftijd. 

De precieze oorzaak van CVS is vandaag een groot vraagteken. Wetenschappers onderzoeken nog volop of een infectie met een virus of bacteriën aan de basis kan liggen. Andere pistes omvatten problemen met het immuunsysteem, de stofwisseling of het centraal zenuwstelsel, maar concreet bewijs blijft voorlopig uit. Wat wel vaststaat, is dat het niet om een erfelijke aandoening gaat.

Er zijn bepaalde factoren die je mogelijks extra kwetsbaar maken voor chronische vermoeidheid. We lijsten kort op welke elementen je vatbaarder kunnen maken. Houd wel in je achterhoofd dat ook hiervoor nog geen sluitend bewijs bestaat:

• Een drukke levensstijl
• Traumatische ervaringen: misbruik, emotionele verwaarlozing …
• Psychische problemen: eetstoornis, emotionele shock …
• Persoonlijkheidskenmerken: perfectionisme, prestatiegerichtheid, plichtsbewust zijn … 

Het is niet eenvoudig om het chronisch vermoeidheidssyndroom vast te stellen. Merk je dat de vermoeidheid al meer dan een half jaar aansleept? Kan je de vinger maar niet op de wonde leggen? Dan is het aangeraden om naar de dokter te stappen. Chronische vermoeidheid kan niet opgespoord worden via een bloed- of urinetest, maar dit zijn wél goede manieren om andere ziektes uit te sluiten. Denk maar aan klierkoorts of schildklierproblemen: ook hier is langdurige vermoeidheid een symptoom.

Je arts zal ook andere medische of psychiatrische oorzaken overwegen: een slaapapneu, depressie, schizofrenie, alcoholmisbruik, obesitas … Pas wanneer men besluit dat deze zaken niet aan de grondslag liggen, kan chronische vermoeidheid vastgesteld worden. Tot op heden blijft het dus een diagnose na uitsluiting, die niet met 100 % zekerheid geformuleerd kan worden. 

Ook een burn-out gaat gepaard met vermoeidheid, maar hier is langdurige stress de duidelijke boosdoener. Voor welke symptomen moet je aandachtig zijn? Lees onze blogpost: ‘Een burn-out herkennen bij jezelf of anderen’. 

Het voornaamste symptoom van chronische vermoeidheid spreekt voor zich: een aanhoudende vermoeidheid die meer dan een half jaar aansleept. De klachten staken op een bepaald punt de kop op, een concrete aanleiding ontbreekt en rusten biedt geen beterschap.

Maar ook andere symptomen kunnen zich voordoen. Om effectief van het chronisch vermoeidheidssyndroom te spreken, moet je minstens vier verschijnselen uit de onderstaande lijst vertonen:

• Geheugenverlies of concentratiestoornissen
• Keelpijn
• Gevoelige lymfeklieren in de hals of oksel
• Spierpijn
• Gewrichtspijn (zonder zwelling of roodheid)
• Hoofdpijn
• Niet-verkwikkende slaap
• Vermoeidheid die minstens één dag na een inspanning aanhoudt

Alle symptomen zijn subjectief en artsen zijn dus afhankelijk van de patiënt, die moet aangeven in welke mate de klachten aanwezig zijn. Dit maakt het extra moeilijk om de diagnose van chronische vermoeidheid te bevestigen. 

Het chronisch vermoeidheidssyndroom is in veel gevallen een levenslange aandoening, maar er zijn wel mensen die volledig herstellen. Vaak gaat het hierbij om kinderen en jongeren. Hoe kan je de extreme vermoeidheid in de kiem smoren? Een doeltreffend geneesmiddel moet jammer genoeg nog gevonden worden. Maar dat betekent niet dat je bij de pakken moet blijven zitten. Hieronder reiken we enkele suggesties aan die de klachten kunnen verlichten.

• Cognitieve gedragstherapie | Bij deze behandelmethode staan je gedachten centraal. Je manier van denken beïnvloedt wat je voelt en hoe je je gedraagt. De therapeut brengt concrete verbeterpunten in kaart, zodat je beter leert leven met CVS.
• Gedoseerde oefentherapie | Een kinesist kan je helpen om je conditie en lichamelijke weerbaarheid geleidelijk weer op te bouwen. Mogelijks stelt hij ook fietsen of wandelen voor: ideale activiteiten om op je eigen tempo meer fitheid te kweken. Doseren is het sleutelwoord!
• Ademhalings- en relaxatieoefeningen | Een verkeerde ademhaling of spanning in de spieren kan stokken in de revalidatiewielen steken.
• Voedingspatroon | Een gezonde levensstijl kan het herstel ondersteunen. Eet dus voldoende groenten en fruit, consumeer dagelijks een flinke portie vezels en beperk de inname van zowel suikers als vetten.
• Pijnstillers | Wanneer CVS gepaard gaat met spier- of gewrichtspijn, kunnen pijnstillers soelaas bieden. Ze hebben echter geen invloed op de vermoeidheid.
• Voedingssupplementen | Je kan experimenteren met supplementen die een energieboost geven. Houd er wel rekening mee dat de positieve impact beperkt zal zijn.

In de eerste plaats is het natuurlijk belangrijk dat je de diagnose van chronische vermoeidheid accepteert. Niet eenvoudig, want je moet je levensstijl stevig omgooien. Ons advies? Luister naar je lichaam, geef duidelijk je grenzen aan en zoek psychologische hulp indien nodig.

Hopelijk heeft deze uitleg je wat wijzer gemaakt. Nog vragen over chronische vermoeidheid? Onze experts zijn gul met professioneel advies. Neem gerust contact op via mail of onze chatbot!