Hoe kan je hyperventilatie onder controle houden?

We ademen continu op automatische piloot. Daarbij ademen we zuurstof in, terwijl we koolzuurgas uitademen. Zet je een mooie sportprestatie neer? Dan neemt het tempo van de ademhaling toe. Bij een aanval van hyperventilatie ga je te snel of te diep ademen, zonder dat er lichamelijke inspanningen aan te pas komen. De hoeveelheid zuurstof in het bloed stijgt, het koolzuurgehalte neemt een flinke duik. Die plotse daling kan enkele lichamelijke klachten veroorzaken, waar we verder in deze blogpost dieper op ingaan. Hyperventilatie treft eerder vrouwen dan mannen.

We kunnen twee soorten hyperventilatie onderscheiden. Acute hyperventilatie treedt voornamelijk op bij stress, angst of paniek. Opeenvolgende deadlines op het werk, het overlijden van een geliefde, een aanslepende renovatie, een slechtnieuwsmelding … Stuk voor stuk situaties waarin je deze emoties kan ervaren. Het lichaam produceert adrenaline (het stresshormoon), de hartslag wordt opgedreven en de ademhaling versnelt. Als gevolg laat een hyperventilatieaanval zich plots voelen.

Het tweede type is chronische hyperventilatie. Deze vorm is doorgaans te wijten aan een verstoord ademhalingspatroon, waarbij je voortdurend te veel koolzuurgas uitademt. Het resultaat? Het lichaam verkeert continu in een staat van paraatheid, wat kan leiden tot hyperventilatieaanvallen. Daarnaast kan zowel acute als chronische hyperventilatie het gevolg zijn van een aandoening, bijvoorbeeld astma, een longontsteking of -embolie, bloedarmoede of een hersenletsel. 

De versnelde of te diepe ademhaling is hét kenmerk bij uitstek van hyperventilatie, maar daar stopt het niet. Een hyperventilatieaanval kan ook gepaard gaan met de volgende symptomen:

• Kortademigheid, een benauwd gevoel, veelvuldig zuchten
• Droge mond
• Zweten
• Hartkloppingen, stekende pijn in de borst
• Spierkrampen, trillende handen
• Misselijkheid, overgeven, buikpijn, opgeblazen gevoel
• Duizeligheid, hoofdpijn, gevoel van flauwvallen

Veel mensen schrikken wanneer ze plots deze klachten ervaren, omdat de symptomen gelijkaardig zijn aan die van een hartinfarct. Deze angstreactie kan ervoor zorgen dat je nog sneller en dieper ademt, wat de hinder in de hand werkt. 

Wanneer je de symptomen van hyperventilatie herkent, kan je enkele handelingen stellen om de aanval zo snel mogelijk te stoppen. Met de onderstaande tips kan je meteen aan de slag.

• Doe ademhalings- of relaxatieoefeningen
  Je ademhaling vertragen, kan helpen om hyperventilatie te behandelen wanneer je paniek of stress ondervindt. Ga hiervoor eventueel op de grond liggen en probeer te ademen vanuit de buik. Evengoed kan je met behulp van de juiste oefeningen een foutief ademhalingspatroon rechttrekken. Een kinesist kan je hierin begeleiden.
• Zoek afleiding
  Focus niet op de hyperventilatieaanval, maar probeer je gedachten te verzetten. Maak een wandeling, neem de fiets voor een ritje of bel een vriend(in) op.
• Gebruik een hyperfree apparaat
  Deze cassette, waar je in moet ademen, brengt de verhouding tussen zuurstof en koolzuur snel weer in evenwicht. Het net uitgeademde koolzuur wordt namelijk opgevangen, waardoor je het vervolgens opnieuw inademt. Dit maakt een einde aan de hyperventilatieaanval en doet de bijhorende klachten verdwijnen. Geen hyperfree apparaat bij de hand? Dan kan je een plastic of papieren zak gebruiken.
• Slik supplementen
  Bepaalde supplementen zijn gericht op het verminderen van stress en angst. Kalmeringsmiddelen raden we af: hun effect is tijdelijk en het risico bestaat dat je afhankelijk wordt. Komt de hyperventilatie voort uit een depressie of trauma? Dan opteer je beter voor een antidepressivum of een angstremmer. 

Krijg je soms te maken met hyperventilatie door stress? Lees onze blogpost ‘SOS stress: wat kan je doen om stress te behandelen?’ voor praktische tips en pak het probleem aan bij de kern.

Een hyperventilatieaanval duurt doorgaans minder dan tien minuten en gaat vervolgens weer liggen. Hyperventilatie is niet gevaarlijk aangezien het geen lichamelijke schade toebrengt. De angst om een nieuwe aanval te ontwikkelen, kan echter een significante impact hebben op het dagelijks leven en het mentaal welzijn. Zo is het mogelijk dat je situaties uit de weg gaat die een hyperventilatieaanval kunnen uitlokken. Chronische hyperventilatie kan dan weer resulteren in psychologische problemen zoals depressieve gevoelens, piekergedachten, slapeloosheid en concentratiestoornissen.

Om hyperventilatie te voorkomen, moet je een helder beeld hebben van de precieze oorzaken. Wanneer stress de overduidelijke trigger is, probeer je dit zoveel mogelijk te vermijden en regelmatig te ontspannen. Als een verkeerde ademhaling aan de basis ligt, doe je er goed aan om je hiervan bewust te zijn en je ademhalingspatroon bij te sturen.

Onze experts weten als geen ander de juiste verbanden te leggen. Wij luisteren naar je symptomen en reiken concrete adviezen aan om hyperventilatie te behandelen. Neem vrijblijvend contact met ons op.