Wanneer stilzitten geen optie is: het syndroom rusteloze benen

Het rustelozebenensyndroom – ook wel het restless legs syndrome genoemd – is een aandoening die het moeilijk maakt om de benen stil te houden. Er treedt een onaangenaam gevoel op in de benen, dat je aanzet om ze te bewegen en zo de klachten te verzachten. Dit gebeurt vooral ’s avonds en tijdens het slapen, wat de nachtrust ernstig kan verstoren. Rusteloze benen zijn een vervelende kwaal, maar zonder rechtstreekse gevolgen voor de fysieke gezondheid. Het slaapgebrek kan echter wegen op het mentaal welzijn of bepaalde lichamelijke klachten in de hand werken. 

Rusteloze benen worden gekenmerkt door klachten in de benen: kriebels, tintelingen, een jeukend of branderig gevoel … Sommige mensen ervaren zelfs krampen. De symptomen doen zich meestal voor in de kuiten, maar je kan ook last hebben in de voeten of bovenbenen. Ze verschijnen in periodes van rust en zijn ’s avonds of ’s nachts het meest aanwezig. Bovendien kunnen de benen schokkende bewegingen maken tijdens het slapen. Doorgaans veroorzaken onrustige benen geen pijn, maar vooral hinder. De neiging om de benen te bewegen, valt nauwelijks te negeren. Dit biedt tijdelijk verlichting, maar het ongemakkelijke gevoel keert snel terug van zodra je je niet meer verroert.

De klachten kunnen op termijn dagelijks voorkomen, maar evengoed verloopt de aandoening in fasen. Zo is het mogelijk dat je enkele maanden geen last hebt van onrustige benen, maar dat het syndroom na verloop van tijd terugkeert.

Ongeveer 2 % tot 5 % van de mensen wordt geconfronteerd met het restless legs syndrome. De aandoening kan zich op elke leeftijd manifesteren, maar komt vooral naar voren bij ouderen. Daarnaast steken onrustige benen vaker de kop op bij vrouwen dan bij mannen. 

Rond de oorzaak van restless legs bestaat nog veel onduidelijkheid. Een concrete aanleiding is er voorlopig niet gevonden, maar er zijn wel bepaalde vermoedens. Hieronder lijsten we mogelijke oorzaken op die het rustelozebenensyndroom kunnen uitlokken, maar houd in je achterhoofd dat dit nog niet wetenschappelijk bewezen is.

• Roken, alcohol- en cafeïnegebruik
• Overgewicht of een gebrek aan lichaamsbeweging
• Erfelijkheid
• Zwangerschap
• Medicatie, bijvoorbeeld antidepressiva
• Een verstoorde dopaminehuishouding in de hersenen
• Bloedarmoede of een vitaminetekort
• Andere aandoeningen, zoals ijzertekort, nierfalen, schildklieraandoeningen, reuma, diabetes, spataderen, de ziekte van Parkinson …

Krijg je last van rusteloze benen tijdens de zwangerschap? In dat geval hoef je je niet al te veel zorgen te maken. Meestal verdwijnen de klachten spontaan na de bevalling. 

Een standaardmethode die helpt om rusteloze benen te verminderen, is er niet. Er zijn natuurlijk wel enkele tips die je kan toepassen, maar de effectiviteit hiervan verschilt van persoon tot persoon. We presenteren enkele adviezen die mogelijks verlichting kunnen bieden. Aan jou om te ontdekken wat werkt in jouw situatie!

• Draag compressiesokken. Zo word je bloedsomloop continu gestimuleerd.
• Stop met roken. Dit kan mogelijks een uitlokkende factor van rusteloze benen zijn.
• Beperk je alcohol- en cafeïneconsumptie. Vooral ’s avonds doe je er goed aan om dat kopje koffie links te laten liggen.
• Zoek de warmte, of net de kou op. Neem bijvoorbeeld ’s avonds een deugddoend bad of breng een coldpack aan op je benen.
• Beweeg voldoende en vermijd dat je langere tijd in dezelfde houding zit.
• Doe enkele stretchoefeningen voor het slapengaan. Intensief sporten vlak voor bedtijd, wordt echter afgeraden.
• Volg fysiotherapie. Een beenmassage bevordert de doorbloeding, met een kalmerend gevoel als resultaat. Bovendien kan de fysiotherapeut aangepaste bewegingsoefeningen aanreiken om de klachten te verminderen.

Stoppen met roken, is voor veel mensen makkelijker gezegd dan gedaan. Met een concreet stopplan en wat externe hulp geef je je slaagkansen een stevige boost. In onze blog ‘Stoppen met roken, hoe begin je daar nu best aan?’ delen we een heleboel praktische tips. 

Bij lichte klachten van het rustelozebenensyndroom kunnen pijnstillers, bijvoorbeeld ibuprofen, soelaas bieden. Wanneer de aandoening verergert, bestaat er jammer genoeg geen effectieve medicatie voor rusteloze benen. De geneesmiddelen die op de markt zijn, brengen vaak een handvol bijwerkingen met zich mee en worden afgeraden. Dopaminerge middelen kunnen de ongemakken verlichten, maar misselijkheid, duizeligheid en slaperigheid veroorzaken. Bovendien kunnen de klachten van onrustige benen verhevigen op lange termijn. Een alternatief is het innemen van magnesium- of vitamine B-supplementen, maar de doeltreffendheid van deze piste verschilt per individu. 

Hopelijk bood deze blog je de antwoorden die je zocht. Toch nog vragen over rusteloze benen? Stel ze gerust via e-mail of via onze chatbot. Onze experts staan met plezier stand-by.