Een betrouwbare internet apotheek? Die herken je zo!

Online shoppen is ingeburgerd in onze gedigitaliseerde samenleving. Alles is online te koop: meubels, voedingsmiddelen, schoonmaakproducten … Zelfs geneesmiddelen of voedingssupplementen haal je vandaag met enkele kliks in huis. Maar is een internet apotheek wel betrouwbaar? Waar kan je met een gerust hart bestellen en welke internetapotheken laat je beter links liggen? Met een kritische blik en de juiste informatie in het achterhoofd, laat jij je nooit misleiden.

Inhoudsopgave

• 1. Wat is een internet apotheek?
• 2. Verschillen tussen een online en een fysieke apotheek
• 3. Wat met privacy?
• 4. Bestellen bij een internet apotheek van A tot Z
• 5. Geneesmiddelen in al hun vormen
• 6. Wetgeving rond internet apotheken
• 7. Toezicht op online apotheken

1. Wat is een internet apotheek?

Niet iedereen mag zomaar een internet apotheek uit de grond stampen. De voorwaarden zijn strikt en worden nauwgezet gecontroleerd. Dankzij deze uitleg weet je precies wat een internetapotheek omvat.

Toelichting bij een internet apotheek

Een internet apotheek is een e-commercewebsite die allerlei voorschriftvrije geneesmiddelen en medische hulpmiddelen verkoopt. Klanten hoeven dus niet naar een fysieke apotheek te stappen wanneer ze bijvoorbeeld een pijnstiller of een keelpastille nodig hebben. Ze vullen een virtueel winkelmandje, plaatsen een order en niet veel later wordt hun bestelling geleverd, thuis of op een locatie naar keuze.

Wat mag een internet apotheek verkopen?

Een internet apotheek heeft een breed assortiment van geneesmiddelen voor tal van kwaaltjes. Maagstoornissen, verkoudheden, hoofdpijn, allergieën … Houd er wel rekening mee dat je uitsluitend medicijnen zonder doktersvoorschrift kan aanschaffen. Wanneer het benodigde geneesmiddel enkel verkrijgbaar is met een medisch voorschrift, klop je aan bij een apotheek in je buurt. In sommige gevallen kan je geneesmiddelen op voorschrift wel online reserveren. De afhaling en betaling ervan gebeurt bij de fysieke apotheek.

Bij veel internet apotheken is het aanbod ruimer dan louter medicijnen. Van deodorant, tot zwangerschapsvitamines: hieronder wordt geschetst waaruit het gamma doorgaans bestaat.

• Cosmetica: shampoo, zonnebrandcrème, dagcrème, parfum, make-up …
• Afslankingsmiddelen: hongerstillers, vochtafdrijvers, maaltijdvervangers …
• Vitamines en voedingssupplementen: ijzer, magnesium, vitamine D …
• Natuurlijke geneeskunde: aromatherapie, bachbloesems, homeopathie, oliën …
• Seksualiteit: condooms, glijmiddelen …
• Mama’s en baby’s: zwangerschapstesten, afkolfapparaten, babyvoeding, zuigflessen …
• 50-plussers: producten voor tijdens de menopauze, supplementen voor het geheugen …
• EHBO en thuiszorg: EHBO-kits, steunkousen, bloedglucosemeters, stoma’s …
• Dierenverzorging: geneesmiddelen, voeding, supplementen, accessoires …

Aan welke voorwaarden moet een internet apotheek voldoen?

Medicatie is een complex gegeven, waar voorzichtig mee omgegaan moet worden. Daarom zijn er strenge voorwaarden die elke internet apotheek moet respecteren om als legitiem beschouwd te worden. De volgende alinea’s geven een inkijk in de voornaamste condities.

Link met een fysieke apotheek

Elke internet apotheek is verbonden aan een fysieke apotheek. Vaak draagt zij ook dezelfde naam om de connectie extra te benadrukken, maar dit is niet altijd het geval. Verder worden de gegevens van de fysieke apotheek duidelijk in beeld gebracht op de website. Zo mogen het adres, telefoonnummer, e-mailadres, de openingsuren en het vergunningsnummer niet ontbreken.

Registratie bij FAGG en Orde der Apothekers

Het FAGG (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten) en de Orde der Apothekers verplichten elke internet apotheek om zich te registreren binnen de eerste maand na de lancering. Dat doen internetapotheken door een aanvraagformulier in te dienen. Wanneer ze aan alle vereisten voldoen, worden ze toegevoegd aan een lijst met alle erkende internet apotheken in België. Wanneer je bij één van hen een bestelling plaatst, ben je zeker dat het om een betrouwbare leverancier gaat.

Bij internet apotheken die ontbreken in de lijst, is de kwaliteit van de geneesmiddelen niet gegarandeerd. Je loopt het risico om opgelicht te worden en valse medicijnen te ontvangen. Je schakelt dus best over naar een andere internetapotheek, die wel vermeld wordt in het register.

Europees logo voor internetapotheken

Het Europees logo voor internetapotheken moet op elke webpagina van de internet apotheek afgebeeld worden. Links in het logo staat telkens de vlag van het land waar de fysieke apotheek is gevestigd. Als je klikt op het embleem, word je doorverwezen naar de website van de nationale toezichthouder. In België kom je terecht bij het FAGG. Hier krijg je de volledige lijst te zien met legitieme internet apotheken in ons land.

2. Verschillen tussen een online en een fysieke apotheek

Het aantal fysieke apotheken in België is sinds 2017 met 1,6 % gedaald. In september 2021 waren er nog welgeteld 5030 fysieke apotheken in ons land. Het groeiend aantal internet apotheken heeft hier zeker een invloed op. Hoewel ze allebei farmaceutische zorg bieden, zijn er toch duidelijke verschillen: van het assortiment, tot de mate van persoonlijk advies. Hieronder worden enkele belangrijke elementen op een rij gezet.

Grootte van het assortiment

Wie naar een internet apotheek surft, krijgt een gigantisch gamma voorgeschoteld. Een fysieke apotheek biedt veelal een beperkter assortiment aan. Dat is niet onlogisch, want zij moeten hun producten op een aantrekkelijke manier presenteren, rekening houdend met de beschikbare ruimte. Zo zijn er grenzen aan het aantal farmaceutische middelen dat ze kunnen aanbieden.

Verschil in tijdsefficiëntie

Bij een fysieke apotheek spreekt het voor zich dat je de deur uit moet om je geneesmiddelen te verkrijgen. De openingsuren raadplegen, je verplaatsen, geduldig in de wachtrij staan … Stuk voor stuk stappen die je doorloopt. Bij een internet apotheek daarentegen bestel je jouw benodigdheden simpelweg vanuit de zetel, eender wanneer het voor jou past. Deze significante tijdbesparing komt goed van pas als je bijvoorbeeld een drukke agenda hebt.

Voorraad checken

Een specifieke zonnebrandcrème of een vertrouwd voedingssupplement aanschaffen? Bij een internet apotheek kan je je bestelling enkel en alleen doorgeven als er voldoende voorraad is. Wanneer er geen producten meer in stock zijn, ben je meteen op de hoogte, zonder dat je kostbare tijd verloren hebt. Deze transparantie ontbreekt bij een fysieke apotheek. Daar wandel je door de deur, onwetend of ze jouw benodigde product wel effectief liggen hebben.

Levertijd: van minuten tot dagen

Bij een internet apotheek wordt er altijd een bepaalde levertijd gerekend. Doorgaans wordt je geduld niet al te lang op de proef gesteld. Internetapotheken moeten een snelle bezorging kunnen garanderen, namelijk twee werkdagen na het ontvangen van de bestelling, tenzij er andere afspraken worden gemaakt met de klant. Is die termijn niet haalbaar? Dan zijn ze verplicht om de klant in kwestie hiervan op de hoogte te brengen. Wie langsgaat bij een fysieke apotheker daarentegen, heeft zijn geneesmiddelen enkele minuten later in handen, op voorwaarde dat de artikelen in voorraad zijn uiteraard.

Soms heb je dringend een bepaald medicijn of een medisch hulpmiddel nodig. In dat geval is wachten op je pakketje geen optie. Wanneer ook je lokale apotheek gesloten is – ’s nachts, tijdens het weekend of op een feestdag – ga je best naar de apotheker van wacht. Via www.apotheek.be check je snel waar je buiten de openingsuren in jouw buurt terechtkan.

Levering aan huis

Een internet apotheek kan kiezen uit verschillende koeriersdiensten, zoals DPD, bpost en PostNL. Ook dat brengt voordelen met zich mee. Zo kan je jouw pakketje aan de voordeur laten bezorgen. Ben je overdag niet thuis? Als alternatief kan je kiezen uit een ruime selectie aan afhaalpunten, verspreid over heel België, waar je bestelling wordt geleverd. Voor sommigen is dit in coronatijden een extra plus, want je vermijdt een bezoek aan de apotheek in de buurt. Hoe minder mensen je ziet, hoe kleiner de kans op besmetting.

Discretie troef

Een zwangerschapstest, incontinentiemateriaal, aambeienzalf … Het zijn maar enkele voorbeelden van delicate zaken, die je liever in alle discretie aankoopt. In een fysieke apotheek ligt dit minder voor de hand. Daar ben je verplicht om de apotheker aan te spreken. Bovendien bestaat de kans dat er andere klanten in de rij staan, die kunnen horen om welke producten jij vraagt. Bij een internet apotheek daarentegen ziet niemand de inhoud van het winkelmandje en daar voelen veel mensen zich comfortabeler bij. Het pakketje dat later geleverd wordt, zit vaak in een serene verpakking, bijvoorbeeld een eenvoudige kartonnen doos zonder opzichtige logo’s. Hieruit kan niet afgeleid worden wat je precies besteld hebt.

Schommelende prijssetting

Ook op financieel vlak zijn er kleine verschillen mogelijk. Een internet apotheek kan haar producten in grote hoeveelheden aankopen. Dit valt soms goedkoper uit, waardoor ze bepaalde items aan een lagere prijs kan aanbieden. Daarnaast moet ze niet investeren in een stijlvol gebouw of een frisse etalage. Vergelijk je graag prijzen of kijk je uit naar royale kortingen? Ook dat verloopt makkelijker via een virtueel luik. Anderzijds kan een internet apotheek wel verzendingskosten aanrekenen, wat niet aan de orde is bij een fysieke apotheek. Mogelijks vallen deze extra kosten weg wanneer je voor een voldoende groot bedrag bestelt.

Mate van persoonlijk advies

Het klopt dat er bij een internet apotheek geen persoonlijk contact aan te pas komt. Maar dat impliceert niet dat je alles zelf moet uitdokteren. Vaak kunnen vragen via een virtuele chatbot of via mail gesteld worden. Daarnaast polsen sommige internetapotheken naar je medische achtergrond. Je leeftijd, ziektes waar je mee kampt, medicatie die je dagelijks inneemt … Op basis daarvan kunnen ze mogelijke onverenigbaarheden opsporen en advies op maat geven, net zoals een fysieke apotheker. Zo vermijden ze bijvoorbeeld dat een diabetespatiënt onbewust een hoestsiroop met suiker in huis haalt. Na de bestelling moet, in lijn met de GDPR-wetgeving, de medische informatie meteen weer verwijderd worden.

Er zijn ook internet apotheken die na de bestelling vinger aan de pols houden. Zij sturen bijvoorbeeld een mail met enkele concrete richtlijnen over de gebruiksinname van je geneesmiddelen. Hoeveel pilletjes mag je dagelijks slikken? Doe je dat best op een nuchtere maag, of eerder bij de maaltijd? Deze tips vergemakkelijken de praktijk voor de patiënt. Hoe betrokken deze opvolging is, hangt af van de internet apotheek waarbij je bestelt. Bij een fysieke apotheek zitten de praktische instructies standaard in de service wanneer je jouw medicatie aankoopt.

Begeleiding op lange termijn

Intensieve begeleiding op lange termijn zit er bij een internet apotheek niet in, net omdat zij geen medische informatie mogen bijhouden. Daarom gaat de voorkeur van veel chronische patiënten uit naar een fysieke apotheker, die hun medische situatie kent. Die kan een medicatieschema opstellen, opvolgen en bijsturen waar nodig.

3. Wat met privacy?

Online privacy is een actueel thema. Alles wat we doen op het internet – van websites bezoeken, tot likes uitdelen – wordt haarfijn in kaart gebracht. Daarom zijn er verschillende maatregelen, die verhinderen dat digitale gegevens voor het oprapen liggen. En ook als klant kan je alert zijn voor je virtuele veiligheid, bijvoorbeeld door uitsluitend te bestellen bij beveiligde internet apotheken. Zij houden zich aan de volgende richtlijnen.

GDPR

Je hebt de term GDPR ongetwijfeld al ergens gelezen of gehoord. Deze regelgeving, die in 2018 in werking trad, zette de lijnen uit van het privacykader in Europa. En ook internetapotheken lopen maar beter strak in de pas …

Wat is GDPR?

GDPR staat voor General Data Protection Regulation, maar in het Nederlands noemen we dit de AVG of de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Deze wetgeving bepaalt hoe overheden, bedrijven, organisaties en verenigingen in de Europese Unie moeten omgaan met persoonlijke data. Van het verzamelen, over het verwerken, tot het bewaren ervan. Ook online apotheken horen in dat rijtje thuis: zij verzamelen immers gevoelige gegevens van patiënten, bijvoorbeeld over de fysieke en psychische gezondheid.

Gevolgen voor internet apotheken

De GDPR garandeert dat de privacyrechten van alle EU-burgers gerespecteerd worden. Daarom moeten internet apotheken transparant zijn: als klant heb je het recht om precies te weten wat er met jouw persoonlijke informatie gebeurt. Aan de hand van onder andere een register van verwerkingsactiviteiten en een privacybeleid krijg je volledige transparantie. De Gegevensbeschermingsautoriteit ziet er streng op toe dat deze wetgeving tot op de letter nageleefd wordt. Online apotheken die buiten de privacylijntjes kleuren, riskeren een administratieve sanctie. De boetes kunnen oplopen tot maar liefst 4 % van hun totale jaaromzet.

Respecteren van het beroepsgeheim

Net zoals het personeel in fysieke apotheken of dokters, zijn internet apotheken gebonden door het beroepsgeheim. Ook hier staat privacy dus voorop. Informatie die jij in vertrouwen met hen deelt, mag niet naar buiten gebracht worden. Het schenden van het beroepsgeheim kan leiden tot een aanzienlijke geldboete of zelfs een gevangenisstraf, variërend van acht dagen tot zes maanden.

Veilig betalen

Als je maximaal wil inzetten op een veilige betaling, opteer je bij een internet apotheek best voor een creditcard, zoals VISA of Mastercard. In dat geval kan je rekenen op een extra beveiligingssysteem. Ook afrekenen met Bancontact of PayPal behoort doorgaans tot de mogelijkheden. Daarnaast zetten veel internetapotheken in op geavanceerde betaalplatformen, zoals Mollie Payments, iDEAL of Saferpay, die niets aan het toeval overlaten. Je kan erop vertrouwen dat je persoonlijke gegevens niet worden opgeslagen.

Log je in op een publiek wifinetwerk, bijvoorbeeld op de luchthaven of in een winkelcentrum? Dan stel je je bestelling bij een internet apotheek best even uit. Er is geen garantie dat de openbare wifi 100 % beveiligd is, wat je een makkelijkere prooi maakt voor hackers.

Veilige website

Een beveiligde website is onmisbaar voor elke internet apotheek. Dit kan je eenvoudig nagaan door de URL te checken. Wanneer de link start met ‘https’, heb je te maken met een beveiligde internetapotheek. Er is namelijk een standaardbeveiligingstechnologie aanwezig, die een versleutelde verbinding creëert tussen de webserver en de browser, met een veilige gegevensoverdracht als resultaat. Ontbreekt de letter s? Dan kan privé-informatie die je ingeeft op de website, zoals bankgegevens, mogelijks onderschept worden. In dat geval kies je beter voor een andere online apotheek.

Ook een slotje vooraan in de adresbalk is steeds een goed teken. Dit wijst erop dat de internetapotheek in het bezit is van een SSL-certificaat en dat persoonlijke gegevens op een veilige manier ingevoerd kunnen worden, zonder het risico om gehackt te worden. Wie hierop klikt, kan bovendien een handvol informatie over de beveiliging raadplegen.

4. Bestellen bij een internet apotheek van A tot Z

Het productaanbod vergelijken, beschrijvingen lezen, een bestelling plaatsen, een recensie achterlaten … Wie artikelen koopt via een online apotheek, doorloopt verschillende stappen. Bovendien zijn er allerlei richtlijnen die internetapotheken moeten respecteren in het verkoopproces: van de mogelijke verpakkingsvormen afbeelden, tot toestemming vragen om nieuwsbrieven te versturen.

Presentatie van producten

Bij een internet apotheek vind je geen flitsende kleuren of schreeuwende slogans terug, wel een glasheldere navigatie. Alle producten worden op logische wijze onderverdeeld in verschillende categorieën: geneesmiddelen, voedingssupplementen, verzorgingsproducten … Objectiviteit vormt steeds de rode draad. Men wordt verzocht om alle artikelen op neutrale wijze voor te stellen, zonder bepaalde medicijnen te bevoordelen. Deze richtlijnen vormen een goede kapstok:

• Alle beschikbare geneesmiddelen en hun verpakkingsvormen worden vernoemd op de website.
• Het is verplicht om foto’s van alle verpakkingsvormen te publiceren. Zo kunnen klanten een geneesmiddel makkelijker herkennen.
• Een online apotheek is vrij om haar eigen fotomateriaal te gebruiken. Wanneer men foto’s van andere websites overneemt, moet het auteursrecht gerespecteerd worden.
• Geldt er een bepaalde korting? Dan moet de online apotheek de officiële prijs doorstrepen en daarnaast zowel de promotieprijs, als het kortingspercentage noteren.
• Publiciteit rond geneesmiddelen mag enkel en alleen gericht zijn naar patiënten. Reclame toegespitst op zorgverstrekkers, is uit den boze. Meer info over de reclamevoering rond geneesmiddelen volgt later.

Informatie over producten

De website van een internet apotheek moet haar doelpubliek grondig informeren. Daarom zijn er specifieke gegevens die zichtbaar in beeld gebracht moeten worden.

• De uitleg over de inname van de geneesmiddelen, zoals die beschreven wordt in de bijsluiter.
• De online apotheek moet je nadrukkelijk verzoeken om de bijsluiter grondig te lezen.
• De kostprijs van het medicijn, inclusief taksen en leveringskosten indien van toepassing.
• De betalings- of uitvoeringsmodaliteiten.
• De aangeboden farmaceutische zorg na de levering en de geldende waarborgen.
• Een oproep om je vertrouwde arts te contacteren, moesten er bijwerkingen optreden.

Hoe verloopt de bestelling?

Wanneer jij de knoop hebt doorgehakt, ga je over tot een bestelling. In dat geval moet de internet apotheek je om bepaalde persoonlijke gegevens vragen: leeftijd, geslacht, contactgegevens … Bovendien kan je uitgenodigd worden om andere relevante gezondheidsinformatie te verstrekken. Heb je je op het laatste nippertje toch bedacht? Als patiënt heb je het recht om de bestelling te annuleren, zolang die nog niet verzonden is. Hoe je dat precies doet, moet meegedeeld worden op de website van de online apotheek.

Welke producten mag je retourneren?

Wanneer je pakketje beschadigd is of je een verkeerd product ontvangen hebt, kan je dat in bepaalde gevallen terugsturen naar de afzender. Wees je er wel van bewust dat je niet zomaar elk product kan retourneren wanneer je bestelt bij een online apotheek. Verschillende items komen namelijk niet in aanmerking voor het herroepingsrecht. Het gaat om de volgende producten:

• Alle geneesmiddelen voor menselijk gebruik
• Medische hulpmiddelen
• Producten die niet teruggestuurd kunnen worden van zodra de verpakking geopend is: tandenborstels, scheerapparaten…
• Verbruiksartikelen waarvan de verpakking geopend is, bijvoorbeeld cosmeticaproducten
• Babyvoeding

Als het geleverde product een gebrek vertoont na de aankoop, wordt er mogelijks een uitzondering gemaakt. Om 100 % zeker te zijn hoe ver je herroepingsrecht reikt, controleer je best de voorwaarden van de online apotheek in kwestie. Als je bestelling onder het verzakingsrecht valt, heb je minstens 14 kalenderdagen de tijd om af te zien van je aankoop.

Versturen van nieuwsbrieven

Een internet apotheek mag nieuwsbrieven voor publiciteit naar haar klanten sturen, maar op één voorwaarde. Patiënten moeten expliciet toestemming geven om gecontacteerd te worden, bijvoorbeeld door zich actief in te schrijven om mailings te ontvangen. Hun gegevens mogen louter en alleen hiervoor ingezet worden, en dus niet voor andere commerciële doeleinden. Dit kan gecontroleerd worden door het FAGG.

Vragen van reviews

Om hun betrouwbaarheid kracht bij te zetten, vragen veel internetapotheken hun klanten om een online recensie te schrijven. Dit kan op verschillende manieren. Sommigen maken bijvoorbeeld gebruik van Trustpilot: een betrouwbaar reviewplatform waar consumenten hun ervaring met een webshop, product of dienst delen. Ook Google-reviews kunnen in deze context toegepast worden. Deze beoordelingen worden weergegeven naast het bedrijfsprofiel van de online apotheek in de zoekresultaten en in Google Maps. Ten slotte wordt ook het reviewsysteem van Kiyoh ingezet om meer beoordelingen te sprokkelen. Aangezien recensies zichtbaar zijn, kan je dus als consument nagaan in welke mate andere klanten tevreden zijn met de gekregen service voordat je jouw bestelling plaatst.

5. Geneesmiddelen in al hun vormen

Geneesmiddelen kopen, doe je niet voor je plezier. Er is steeds een concrete aanleiding: je moet een aandoening onder controle houden, je wilt specifieke ongemakken verlichten, je magnesiumwaarden kunnen een boost gebruiken … Maar welke soorten medicijnen zijn er op de markt? Wanneer spreken we van een vergund geneesmiddel en waarom moet je soms een medisch voorschrift voorleggen? Deze uitleg helpt je om door de bomen het bos te zien.

Overzicht van geneesmiddelen

Geneesmiddelen is een brede term en de betekenis is niet altijd even duidelijk. Er bestaan namelijk allerlei soorten, elk met hun eigen kenmerken. Van conventionele geneesmiddelen, tot homeopathische toepassingen: hieronder worden de verschillen verklaard.

Conventionele geneesmiddelen

Een conventioneel geneesmiddel is opgebouwd uit een chemische stof - of een combinatie ervan - die een bepaald effect heeft op het menselijk lichaam. Het wordt ingezet om ziekteklachten te voorkomen, verzachten of genezen. Vandaag wordt dit type geneesmiddelen doorgaans op synthetische wijze bereid in een fabriek.

Voordat een medicijn in de handel komt, wordt het aan een grondige controle onderworpen. In een lijvig wetenschappelijk dossier buigt het FAGG zich over allerlei aspecten:

• Kwaliteit
• Veiligheid
• Werkzaamheid
• Resultaten van toxicologische, farmacologische en klinische studies
• ...

Bij groen licht wordt een vergunningsnummer (VHB-nummer) uitgereikt. De procedure is veel strenger dan bij homeopathische middelen of voedingssupplementen. Wil je nagaan of een geneesmiddel de juiste vergunning verkregen heeft? Bekijk de verpakking en speur naar het vergunningsnummer. Dit wordt in verschillende vormen afgebeeld (waarbij x staat voor cijfers en Y voor letters):

• xxxx YY xxxx F xxx
• BExxxxxx
• BE-Vxxxxxx (bij geneesmiddelen voor dieren)
• EU/1/xx/xxx/xxx (bij geneesmiddelen vergund door de Europese Commissie)

Het FAGG stelt een uitgebreide databank van vergunde geneesmiddelen ter beschikking. Hierin kan je zelf opzoeken of je medicijn al dan niet de juiste vergunning verworven heeft.

Voedingssupplementen

Onder de term voedingssupplementen vallen onder andere vitamines, mineralen, kruiden en antioxidanten. Het is aangeraden om deze voedingsmiddelen enkel in te nemen op doktersadvies, bijvoorbeeld bij een bepaald tekort, maar ze zijn wel vrij verkrijgbaar bij fysieke en internet apotheken. Ze bestaan in allerlei vormen: van capsules, over bruistabletten, tot siropen.

Voedingssupplementen worden gebruikt als aanvulling op de dagelijkse voeding om de gezondheid te bevorderen, maar de werking ervan is niet wetenschappelijk bewezen. Daarom is het ook wettelijk verboden om op de verpakking te vermelden dat ze ziektes of kwaaltjes verhelpen. Wat wel vaststaat, is dat ze in geen enkel geval een ongezonde levensstijl compenseren. Een evenwichtig eetpatroon en voldoende beweging blijven essentieel!

Homeopathie

Homeopathie kijkt op een compleet andere manier naar ziektes en gezondheid dan de klassieke geneeskunde. Deze alternatieve behandelingsmethode vertrekt vanuit een holistisch standpunt, waarbij de mens als geheel centraal staat. Het doel? Het evenwicht tussen lichaam en geest herstellen. De werking van homeopathische middelen is echter niet wetenschappelijk bewezen.

Bij homeopathie bestrijdt men ziekteverschijnselen met een stof die deze symptomen teweegbrengt bij gezonde mensen. Wie bijvoorbeeld kampt met darmklachten, grijpt dus naar een middel dat die ongemakken veroorzaakt. Homeopathische geneesmiddelen zijn sterk verdund en worden op een bepaalde manier geschud om hun genezende werking te behouden. Voordat ze te koop worden aangeboden door (online) apotheken, moeten ze geregistreerd worden bij het FAGG. Zo wordt het veilige karakter gegarandeerd.

Meer weten over het onderzoek naar en de ontwikkeling van homeopathische geneesmiddelen? Een inkijk in de registratieprocedure? Je vindt alle info via de website van het FAGG.

Fytotherapie

Fytotherapie of kruidengeneeskunde spitst zich uitsluitend toe op plantaardige middelen, zoals planten(delen) en extracten. Kwaaltjes worden dus op natuurlijke wijze aangepakt met behulp van capsules, tabletten, zalfjes, tinctuur … Wetenschappelijk bewijs voor deze benadering is er niet. Beschouw fytotherapie dus eerder als een aanvulling op conventionele geneesmiddelen, niet als een vervanging ervan.

Ook hier houdt de Belgische wetgeving een oogje in het zeil. Er bestaat namelijk een glashelder overzicht dat aangeeft welke planten precies gebruikt mogen worden voor fytotherapeutische toepassingen. Zo worden giftige planten volledig verboden. Daarnaast is ook het productieproces sterk gereguleerd. De kwaliteit van verwerkte planten(delen) wordt gecontroleerd, eventuele bijwerkingen worden zorgvuldig opgespoord. De kwaliteitscheck is echter minder grondig dan bij conventionele geneesmiddelen. Voor meer uitleg hierover kan je opnieuw terecht bij het FAGG.

Gemmotherapie

Gemmotherapie is een specifieke tak van de kruidengeneeskunde. Haar handelsmerk? De embryonale eigenschappen van groeiende bomen en struiken worden aangewend om gezondheidsklachten te verhelpen: knoppen, jonge scheuten, kiemen, wortelvezels … Stuk voor stuk lopen ze over van de actieve bestanddelen. Ze worden verwerkt tot bijvoorbeeld geconcentreerde moedermaceraten, siropen of sappen. Aangezien gemmotherapie onder de fytotherapie valt, is ook deze behandelwijze niet wetenschappelijk onderbouwd.

Bewoording van gezondheidsclaims

Zelfs wanneer een geneesmiddel het vergunningsproces vlot doorstaan heeft, blijft het wikken en wegen wat de bewoording van gezondheidsclaims betreft. Leveranciers, zoals internet apotheken, mogen slechts in beperkte mate afwijken van de toegestane formulering. Sterke aanpassingen van de oorspronkelijke tekst zouden namelijk kunnen leiden tot verwarring bij of misleiding van de consument. De volgende criteria moeten steeds gerespecteerd worden, ongeacht het kanaal dat de boodschap verspreidt:

• De geherformuleerde claim moet voor de consument identiek dezelfde betekenis hebben als de oorspronkelijke, toegestane bewering.
• Wetenschappelijke gegevens die bijdroegen tot de goedkeuring van de oorspronkelijke claim, moeten ook in de nieuwe verwoording aan bod komen.
• De herformulering moet grondig overwogen worden, in zijn geheel en in combinatie met andere boodschappen in de gezondheidsclaim. Het is mogelijk dat bepaalde termen op zichzelf aanvaardbaar zijn, maar onjuist zijn in combinatie met andere elementen.

Valse medicijnen

De Wereldgezondheidsorganisatie nam geneesmiddelen die verkocht worden door illegitieme online apotheken onder de loep. Zij kwam tot de conclusie dat maar liefst 50 % van deze medicijnen onbetrouwbaar is en mogelijks ernstige gezondheidsrisico’s kan veroorzaken. Deze nepmedicijnen worden in het geheim geproduceerd en controles door regelgevende instanties komen er dus niet aan te pas.

Gevaren van valse geneesmiddelen

Valse geneesmiddelen ogen vaak identiek hetzelfde als hun vergunde variant, maar verbergen twee potentiële gevaren. Ten eerste bestaat de kans dat het werkzame bestanddeel in een verkeerde kwantiteit of zelfs helemaal niet aanwezig is, wat kan leiden tot een onder- of overdosis van het medicijn. Bij gecontroleerde geneesmiddelen mag de hoeveelheid werkzame stof maximum 5 % afwijken van de kwantiteit die de verpakking vermeldt. Dit werd bepaald door de Europese wetgeving. Daarnaast loop je het risico dat toegevoegde stoffen vervelende bijwerkingen teweegbrengen. Dit kan zware gevolgen hebben voor de gezondheid op lange termijn. In het ergste geval kan de inname ervan zelfs dodelijk zijn.

Meest voorkomende valse geneesmiddelen in België

Naar schatting leveren nagemaakte medicijnen jaarlijks een omzet van zo’n $ 200 miljard op. En ook in België gaan er valse geneesmiddelen rond. In ons land is ongeveer 1 % van de verkochte geneesmiddelen nep. Vaak gaat het daarbij om erectiepillen, zoals imitaties van Viagra, die bestaan onder tientallen verschillende namen. Maar ook vermageringspillen, haargroeimiddelen, cholesterolverlagende middelen en pijnstillers zoals Tramadol worden vaak in foutieve samenstellingen verkocht.

Om te vermijden dat je te maken krijgt met een nepmedicijn via een illegale internet apotheek, check je best de lijst van het FAGG, die de vergunde internet apotheken in ons land opnoemt. Zij beperken zich tot vergunde geneesmiddelen, die strenge kwaliteitscontroles hebben doorstaan.

Sancties

Het online verkopen van medicijnen zonder vergunning is verboden in België, met het oog op de volksgezondheid. Internetapotheken - of andere partijen - die zich hier toch schuldig aan maken, riskeren een inbeslagname van het betreffende geneesmiddel en een fikse boete.

Het belang van een medisch voorschrift

Niet alle geneesmiddelen zijn vrij te verkrijgen. Er is een duidelijk verschil tussen geneesmiddelen die je mét en geneesmiddelen die je zonder medisch voorschrift kan aankopen. In de volgende alinea’s kom je te weten waar precies de grens ligt en waarom.

Vandaag hebben papieren voorschriften plaatsgemaakt voor een elektronische variant. Benieuwd hoe dit precies in zijn werk gaat? Onderstaand filmpje licht de aanpak toe.

Wanneer heb je een medisch voorschrift nodig?

Bepaalde conventionele geneesmiddelen houden risico’s in wanneer je ze op eigen houtje zou innemen. Zo kan een foutief of overmatig gebruik ernstige bijwerkingen teweegbrengen. Bovendien mogen sommige medicijnen niet met elkaar gecombineerd worden, want ze zouden elkaars werking kunnen beïnvloeden. Om deze scenario’s te voorkomen, zijn vele geneesmiddelen onlosmakelijk verbonden aan een medisch voorschrift.

Een medisch voorschrift garandeert de begeleiding van een deskundige apotheker, die je precies vertelt hoe, wanneer en in welke mate je de medicatie moet innemen. Net daar wordt het moeilijk bij een online apotheek: aangezien het voor hen moeilijk is om deze hyperpersoonlijke ondersteuning te bieden, beperken zij zich tot het verkopen van geneesmiddelen zonder voorschrift. Hieronder vallen de meeste voedingssupplementen, homeopathische middelen of fytotherapeutische toepassingen in België. Uiteraard zijn er ook uitzonderingen: hyperplant op basis van Sint-Janskruid is bijvoorbeeld enkel verkrijgbaar op vertoon van een voorschrift.

Terugbetaling dankzij een medisch voorschrift

Wie een medisch voorschrift ontvangt, komt mogelijks in aanmerking voor een (gedeeltelijke) terugbetaling van het aangekochte geneesmiddel door zijn ziekteverzekering. Er zijn drie bijkomende voorwaarden waaraan voldaan moet worden:

• Het geneesmiddel wordt verschaft door een fysieke apotheek. Een internet apotheek is geen optie, aangezien die uitsluitend geneesmiddelen zonder voorschrift aanbiedt.
• Het medicijn is terug te vinden in een lijst met geneesmiddelen die (gedeeltelijk) terugbetaald worden.
• Alle terugbetalingsvoorwaarden worden gerespecteerd.

Vele homeopathische en fytotherapeutische middelen zijn vrij te verkrijgen. Toch is het aangeraden om eerst bij een arts langs te gaan. Er zijn namelijk ziekenfondsen die een (gedeeltelijke) tegemoetkoming voorzien voor bepaalde producten op vertoon van een medisch voorschrift.

Geneesmiddelen met voorschrift kopen in het buitenland

Een medisch voorschrift dat je in België verkregen hebt, kan evengoed gebruikt worden in fysieke apotheken in andere EU-lidstaten. Ook het omgekeerde principe is van toepassing: een voorschrift uit een ander EU-land volstaat voor een Belgische apotheker. Houd er wel rekening mee dat geneesmiddelen die in jouw land verkrijgbaar zijn, niet noodzakelijk te koop zijn in de rest van de Europese Unie. Het aanbod varieert over de landen heen.

Ook wat online apotheken betreft, zijn er verschillen mogelijk. In Nederland kan je medicijnen met voorschrift (zij spreken van een ‘recept’) wel bestellen via internet. Soms is het voor onze noorderburen zelfs slimmer om deze piste te volgen. Wie bijvoorbeeld een budgetpolis heeft, een goedkope basisverzekering, kan door zijn zorgverzekeraar verzocht worden om medicijnen bij een internet apotheek te kopen. Zo wordt een (gedeeltelijke) terugbetaling gegarandeerd. Er bestaan namelijk receptmedicijnen die niet (volledig) vergoed worden als je via de fysieke apotheker gaat.

Sommige Nederlandse digitale apotheken vragen wel dat het recept verzonden wordt door de voorschrijvende arts of de patiënt, maar dit is niet altijd het geval. Andere online apotheken organiseren een virtueel consult met een geregistreerde arts. Dit is bijvoorbeeld handig voor patiënten die delicate onderwerpen liever niet met hun eigen dokter bespreken.

Net zoals in België, bestaat er in Nederland een handig overzicht van legale online apotheken. Zij zijn terug te vinden in de aanbiederslijst online medicijnen van het CIBG (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Hier wordt ook opgesomd welke geneesmiddelen elke aanbieder precies mag verkopen.

6. Wetgeving rond internet apotheken

De afgelopen jaren is er al heel wat juridische inkt gevloeid over online apotheken. Wat mag wel? Wat mag niet? Dat hun activiteiten streng gereguleerd zijn, staat vast. Van het aanbod, over het herroepingsrecht, tot reclamevoering: zowel op federaal, als op Europees niveau dienen de wettelijke regels gerespecteerd te worden.

Koninklijk Besluit van 21 januari 2009

Het uitbaten van een internet apotheek is toegestaan in België sinds 2009. Toen tekende het Koninklijk Besluit van 21 januari 2009 namelijk de lijnen uit van digitale farmaceutische activiteiten. Tal van knopen werden vakkundig ontward. Onder welke voorwaarden mogen geneesmiddelen online verkocht worden? Welke informatie moet vermeld worden op de website? Hoe moet de levering verlopen? De belangrijkste richtlijnen in een notendop:

• Het aanbod aan geneesmiddelen wordt beperkt tot medicijnen die vrij van medisch voorschrift verkrijgbaar zijn. Ook magistrale bereidingen en geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik mogen niet online verkocht worden.
• Het volledige assortiment moet voldoen aan de voorwaarden die gelden voor de Belgische markt.
• Een online apotheek moet het correcte en rationele gebruik van haar producten maximaal stimuleren. Dat doet ze door waardevolle informatie aan te bieden.
• Wanneer een patiënt online geneesmiddelen bestelt, moet de levering vanuit de apotheek gebeuren. De apotheker in kwestie draagt de volledige verantwoordelijkheid.
• De persoonlijke levenssfeer van de patiënt mag op geen enkel moment in het aankoopproces - van de bestelling, tot de levering - geschonden worden.

Het volledig Koninklijk Besluit met betrekking tot de verplichtingen van internet apothekers kan je terugvinden via deze link.

Wettelijke verplichtingen m.b.t. e-commerce

Een internet apotheek verkoopt producten aan particulieren via het internet en kwalificeert dus perfect als webshop. Bijgevolg is het logisch dat ze ook aan de bredere wetgeving voor e-commerce moet voldoen. Met deze spelregels maakt men van consumentenbescherming een prioriteit en wordt misbruik zoveel mogelijk in de kiem gesmoord.

Verplichtingen voor webshops

Wie online producten aanbiedt, is dus gebonden aan specifieke wetgeving. Het aantal richtlijnen is ruim, de impact is verregaand. Hieronder worden enkele voorname voorschriften toegelicht.

• Informatieplicht | Online shoppers hebben nood aan transparantie. Elke webwinkel moet haar klanten grondig informeren over verschillende elementen: contactgegevens van het bedrijf zelf, kenmerken van de aangeboden producten of diensten, eventuele extra kosten, betaalmogelijkheden …
• Algemene voorwaarden | Iedere webshop moet haar algemene voorwaarden duidelijk communiceren op de website. Hierin worden alle bepalingen in verband met een online aankoop opgesomd: van levertermijnen, tot garantie. Bovendien moeten klanten deze voorwaarden expliciet goedkeuren wanneer ze een product kopen. Dat doen ze bijvoorbeeld door eigenhandig een vakje aan te vinken. Dit hokje mag niet op voorhand al aangevinkt zijn door de webshop in kwestie.
• Levering en retour | Klanten moeten helder geïnformeerd worden over het herroepingsrecht, zowel voor als na hun aankoop. Wanneer dat niet gebeurt, wordt de bedenktermijn van 14 dagen verlengd met 12 maanden. Het herroepingsrecht is niet op alle producten bij een internet apotheek van toepassing.
• Privacy | Niet alleen voor online apotheken, maar voor webshops in het algemeen is privacy een heikel punt. Er is strikt vastgelegd hoe ze met persoonlijke gegevens van klanten moeten omgaan. Zo moeten ze bijvoorbeeld een privacybeleid toevoegen op de website en uitdrukkelijk toestemming vragen om cookies - kleine bestanden die het surfgedrag van bezoekers in kaart brengen - te gebruiken.

Voorwaarden voor de consument

Ook als consument moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen. Je moet rechtsbekwaam en minstens 18 jaar oud zijn om een bestelling te plaatsen bij een webwinkel. Jongeren die die leeftijd nog niet bereikt hebben, zijn aangewezen tot hun ouders of wettelijke voogd om een order te voltooien. Wanneer er toch een bestelling van een minderjarige binnenkomt, kunnen webshops deze weigeren. Producten die je aanschaft via een internet apotheek, mogen bovendien uitsluitend persoonlijk gebruikt worden. Je mag ze niet aanwenden voor professionele of commerciële doeleinden.

Reclamevoering rond geneesmiddelen

Geneesmiddelen zijn een delicate kwestie. Om te vermijden dat (online) apotheken aanzetten tot overconsumptie, wordt de reclamevoering aan banden gelegd. Het idee hierachter is dat geneesmiddelen in alle rationaliteit verhandeld en gebruikt moeten worden, op basis van volledige en juiste informatie.

Kanalen voor reclamevoering

(Online) apotheken hebben de kanalen voor reclamevoering niet zomaar voor het uitkiezen. Het Koninklijk Besluit van 7 april 1995 verbiedt om onder andere de volgende reclamevormen in te zetten voor geneesmiddelen:

• Borden op de openbare weg
• Mondeling aanprijzen
• Per telefoon, sms, fax of e-mail
• Lichtreclames
• Reclamefolders
• Tijdschriften voor kinderen

Wie reclame voor geneesmiddelen wil voeren via een ander, toegelaten kanaal, moet minstens 30 dagen voor de verspreiding het FAGG op de hoogte brengen. Na een indieningsprocedure bepalen zij of de campagne effectief de wereld in gestuurd mag worden. Overweegt een (internet) apotheek om een reclamespot te verspreiden via radio of televisie? Dan moet er vooraf een visum verkregen worden van de minister van Volksgezondheid, na advies van de Commissie van Toezicht op de reclame voor geneesmiddelen.

De wetten rond reclamevoering overtreden, is niet zonder gevolg. Het FAGG, de minister van Volksgezondheid en de gerechtelijke instanties kunnen eisen dat de campagne onmiddellijk wordt stopgezet. Daar bovenop kunnen er administratieve of strafrechtelijke sancties toegekend worden.

Besluit van het Hof van Justitie van de Europese Unie

In oktober 2020 sprak het Hof van Justitie van de Europese Unie zich uit over de online reclamevoering rond receptvrije geneesmiddelen. De aanleiding? Franse apothekers eisten een schadevergoeding van een Nederlandse internetapotheek. Die voerde een online en offline campagne voor geneesmiddelen die ze verkocht zonder voorschrift, gericht naar Franse burgers. Deze praktijk is wel degelijk volgens het Nederlandse boekje, maar niet in lijn met de Franse wetgeving rond reclame en de online verkoop van geneesmiddelen. Klanten hoefden bijvoorbeeld geen gezondheidsvragenlijst in te vullen bij het plaatsen van hun bestelling. Dat zette kwaad bloed bij de Franse apothekers, die spraken van oneerlijke concurrentie.

De Nederlandse internet apotheek zag er echter geen graten in. Die argumenteerde dat de Franse wetgeving niet van toepassing was. De apotheek was gevestigd in Nederland en verkocht haar producten louter via de virtuele weg aan Fransen, waardoor ze onder de Nederlandse regels viel. De zaak belandde bij het Hof van Justitie van de Europese Unie. Die oordeelde dat er niets mis is met reclamecampagnes buiten de eigen lidstaat, aangezien dit perfect binnen de vrijheid van goederen en diensten in de Europese Unie past. Dit impliceert dus dat jij geconfronteerd mag worden met Google-advertenties van bijvoorbeeld een Duitse online apotheek, want dit is volledig legaal.

7. Toezicht op online apotheken

Elke internet apotheek moet een waaier aan verplichtingen respecteren. Maar blijven ze ook netjes binnen het wettelijke speelveld? En wat zijn jouw rechten als consument? Er zijn verschillende organen in België die zich dagelijks over deze vragen buigen. Met specifieke expertise toetsen zij de praktijk aan de regelgeving.

FAGG

Het FAGG werd opgericht in 2006 en schaart zich achter de kwaliteit, de veiligheid en de effectiviteit van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen in ons land. Eerder in dit artikel werd al beschreven dat elke nieuwe internet apotheek haar website ter goedkeuring moet melden aan het FAGG. Daarnaast waakt deze instantie nauwgezet over het al dan niet naleven van de wetgeving door internetapotheken. Zo voert ze regelmatig willekeurige controles uit. Ook klachten over online apotheken komen hier terecht.

Orde der Apothekers

In 1949 zag de Orde der Apothekers het levenslicht. Haar missie? De volksgezondheid beschermen en de commercialisering van apotheken tegengaan. Daarom stelde ze onder andere een deontologische Code van farmaceutische plichtenleer op. Hierin worden de plichten van elke apotheek – zowel fysiek als online – gebundeld. Daarnaast lanceerde het orgaan een checklist voor de opstart van online apotheken. Dit somt alle actuele regelgeving helder op: verplichte gegevens, voorstelling van producten, privacy van patiënten ... Internetapotheken moeten conform zijn met alle voorwaarden, voordat ze als legitiem beschouwd kunnen worden.

Europees Geneesmiddelenbureau

Het Europees Geneesmiddelenbureau (European Medicines Agency of EMA) ontfermt zich over de kwaliteit van geneesmiddelen, zowel menselijk als dierlijk, in de Europese Unie. Ze stimuleert de ontwikkeling van medicijnen, evalueert vergunningsaanvragen en controleert de veiligheid van geneesmiddelen gedurende de hele levenscyclus. Deze organisatie is dus zeker en vast van tel voor online apotheken, aangezien de kwaliteit van de medicijnen centraal geplaatst wordt.

Consumentenombudsdienst

Is er een geschil tussen een consument en een Belgische webwinkel met betrekking tot de verkoopovereenkomst? Zijn er onenigheden over het gebruik van het aangekochte product? Op dat moment doet de Consumentenombudsdienst van de federale overheid haar intrede. Deze dienst ontvangt eventuele klachten en probeert tot een minnelijke schikking te komen, zonder dat er een rechtbank aan te pas komt. Aangezien internet apotheken onder de noemer ‘webshops’ vallen, kan dit scenario ook bij hen voorkomen. Wanneer er geen oplossing uit de bus komt, kunnen de betrokken partijen nog steeds naar de rechtbank stappen.

ECC België

Bestellen in het buitenland is een koud kunstje. Het aanbod is ruim en prijzen vergelijken was nooit zo makkelijk. Maar je aankoop achteraf ruilen of retourneren? Dat ligt minder voor de hand. Culturele verschillen, uiteenlopende wetgeving, een eventuele taalbarrière … Bij een e-commercedispuut buiten onze landsgrenzen kan je terecht bij het Europees Centrum voor de Consument België. Zo goed als elke EU-lidstaat beschikt over haar eigen centrum, dat de betrokkene ondersteunt in haar eigen landstaal. Hier wordt eveneens gestreefd naar een buitengerechtelijke oplossing, waarin alle partijen zich kunnen vinden.

8. Jouw medisch dossier raadplegen

Naast geneesmiddelen en medische hulpmiddelen heb je ook op elk moment digitale toegang tot al jouw gezondheidsgegevens. Maar hoe kom je op het juiste platform terecht? Het virtuele portaal Mijngezondheid, ook wel Personal Health Viewer genoemd, wijst je de weg.

Welke info vind je via Mijngezondheid?

Dankzij het online portaal Mijngezondheid krijg je een duidelijk overzicht van verschillende types gezondheidsgegevens: medicatieschema’s, wilsverklaringen, elektronische voorschriften … Vervolgens kan je eenvoudig doorklikken naar het platform dat de informatie bundelt die jij zoekt. Bovendien vind je er vandaag ook je COVID-19-vaccinatiecertificaat terug. Niet iedereen krijgt evenveel informatie te zien: patiënten moeten bijvoorbeeld eerst toestemming geven aan hun zorgverleners om gegevens digitaal uit te wisselen.

Aanmelden op het portaal Mijngezondheid gebeurt via je elektronische identiteitskaart of via de itsme-app.

Wil je meer weten over Mijngezondheid? Dit filmpje legt je precies uit hoe het portaal werkt.

9. Besluit

Een internet apotheek is een uiterst handige e-commerceshop om voorschriftvrije medicijnen en medische hulplijnen aan te schaffen. Je hebt de keuze uit een breed assortiment, bestelt in alle discretie en laat je pakketje leveren op een locatie naar keuze. Maar het is cruciaal dat je een betrouwbare webwinkel uitkiest. Met deze checklist weet je zeker waarvoor je aandachtig moet zijn:

• De internet apotheek moet verbonden zijn aan een fysieke apotheek, waarvan je de contactinformatie (naam, adres, openingsuren …) terugvindt op de website.
• Het Europees logo voor internetapotheken moet vermeld staan.
• Controleer of de online apotheek vernoemd wordt in de lijst van erkende online apotheken van het FAGG.
• Een veilige website wordt gekenmerkt door een slotje vooraan in de adresbalk en een URL die start met ‘https’.
• Alle informatie over de benodigde producten moet te lezen zijn: naam, verpakkingsmogelijkheden, inname …

Als je deze vijf vakjes kan afvinken, heb je te maken met een volledig legitieme internet apotheek. Hier kan je met een gerust hart jouw bestelling plaatsen.